ضربه قوچ و فلشینگ دو نمونه از پدیده های مخربی هستند که ممکن است در پمپ ها و شیر آلات رخ دهند. از آنجاییکه به وجود آمدن این مشکلات منجر به بروز خسارات متعددی در سیستم می گردد، باید به دنبال راه هایی جهت جلوگیری از این پدیده ها باشیم. البته خسارات ناشی از فلشینگ و پدیده ضربه قوچ در پمپ می تواند با تعمیر تجهیزات، کمتر شود. شهر پمپ علاوه بر مرکز فروش اینترنتی این تجهیزات، خدمات تعمیرات آن ها را نیز انجام می دهد.
البته لازم به ذکر است که تعمیر هر قطعه ای، هزینه گزافی را تحمیل می کند. به همین خاطر بهتر است از وقوع آن ها پیشگیری شود تا به فکر تعمیر تجهیزات بود. بر این اساس در این مقاله به بررسی اینکه ضربه قوچ و فلشینگ چیست ، راه های مقابله با آن ها و نیز تفاوت هایشان پرداخته شده است.
ضربه قوچ چیست؟
پدیده ضربه قوچ در پمپ ، هنگامی اتفاق می افتد که یک تغییر ناگهانی یا توقف در مسیر عبور سیال پیش بیاید. برای مثال فرض کنید سیال با سرعت مشخصی در لوله کشی ها در حال حرکت است و هنگامی که به انتهای مسیر برای خروج می رسد، به ناگهان شیر آب و این مسیر بسته می شود. در این وضعیت سیال با سرعتی که دارد، به شیر بسته برخورد کرده و این امر باعث افزایش ناگهانی فشار آن می شود. افزایش فشاری که همچون یک موج فشار در طول لوله حرکت کرده و منجر به آسیب به قسمت های مختلف سیستم می گردد.
به این پدیده یعنی رخداد افزایش فشار ناگهانی در جریان سیال حین حرکت، پدیده ضربه قوچ در پمپ گفته می شود که گاهی اجتناب از آن در سیستم های لوله کشی و پمپ ها غیر قابل انجام است. اما به منظور کاهش درصد اتفاق افتادن آن می توان علل بروز آن ها را شناخته و در صدد جلوگیری از آن ها بر آمد. همچنین لازم به ذکر است که ماهیت پدیده ضربه قوچ و کاویتاسیون بسیار مشابه هم می باشد. البته بیشترین آسیبی که در پدیده کاویتاسیون وارد می شود، مربوط به پروانه پمپ ها می باشد.
معایب پدیده ضربه قوچ
- تولید بالای صدا و لرزش
- شکستگی اجزای سیستم
- احتمال نشت سیال
- ایجاد خلل در عملکرد سیستم های پمپاژ، شیرها، اتصلات و لوله ها
علل ایجاد ضربه قوچ در پمپ
- روشن و خاموش کردن مداوم یک یا چند پمپ در سیستم همچون پمپ های تقویت فشار
- تغییر تنظیمات اعمال شده در شیر ها
- باز و بسته کردن ناگهانی شیر ها
- ایجاد تغییر در سرعت دورانی پمپ ها (در بوستر پمپ های دور متغیر)
- پر کردن غیر اصولی خطوط لوله
- استفاده از شیر های یک طرفه نامتناسب با سیستم
- خرابی و از کار افتادن ناگهانی یک یا چند پمپ در مدار
- انتخاب غلط نوع شیر یا انتخاب نادرست محل قرارگیری آن
راه های مقابله با ضربه قوچ
با شناخت کامل علل بروز پدیده هایی همچون ضربه قوچ و کاویتاسیون ، می توان احتمال رخ دادن آن ها را در سیستم ها تا حد زیادی کاهش داد. در ادامه، شهر پمپ به شرح برخی راهکار های مفید در رابطه با پدیده ضربه قوچ در پمپ پرداخته است.
- استفاده از شیر های کنترل مناسب با پمپ در خروجی آن ها
- استفاده از شیر یک طرفه با سرعت بسته شدن بالا
- استفاده از شیر های قطع و وصل مجهز به محرک و عملگر های برقی
- کنترل کامل زمان باز و بسته شدن شیر فلکه ها
- تعبیه محفظه های هوایی
فلشینگ چیست ؟
با توجه به تشریح ضربه قوچ، پاسخ به این سوال که پدیده فلشینگ چیست ، بسیار ساده می باشد. چراکه فلشینگ، نیز از جمله پدیده هایی است که با افزایش فشار به صورت ناگهانی در خطوط لوله اتفاق می افتد. در این پدیده، سیال در حال عبور از خطوط لوله به صورت بخار می باشد که با شرایطی خاص مقداری از آن به مایع تبدیل می گردد.
این مایع به وجود آمده در قسمتی از لوله جمع شده و بعد از مدتی می تواند دوباره به حالت بخار تبدیل شود. تبدیل شدن دوباره مایع به بخار منجر به افزایش حجم حدودی 400 تا 600 برابری سیال می گردد که نهایتا این تغییر حجم باعث ایجاد موج فشار و تخریب سیستم می شود.
تفاوت فلشینگ و ضربه قوچ
با توجه به توضیحات بالا در یافتیم که هر دو پدیده فلشینگ و ضربه قوچ ناشی از افزایش فشار ناگهانی سیال می باشند که در آخر با ایجاد خسارات گوناگون در خرید پمپ همراه می شوند. البته تفاوت این دو پدیده این است که سیال مورد نظر در فلشینگ حالت گازی شکل بوده و در ضربه قوچ به حالت مایع می باشد.
