به عنوان مالک یک ساختمان یا یک تکنسین لوله کشی، ممکن است تا کنون بار ها اصطلاح “رایزر” را شنیده باشید. رایزر نوعی اتصال تخصصی در سیستم آب و فاضلاب است که انواع مختلفی دارد و در صورت به وجود آمدن شرایط خاص مورد استفاده قرار می گیرد. این اتصال باید به صورت دقیق تمام مشخصات مورد نیاز مهندسین تاسیسات را برآورده کند؛ زیرا آن ها هستند که مسئولیت نگهداری و یکپارچگی سیستم طراحی شده را در آینده به عهده می گیرند. استفاده از رایزر در تمام ساختمان ها رایج نیست. تنها در شرایط خاص ممکن است یک ساختمان به رایزر فاضلاب نیاز پیدا کند. در این مقاله تمام اطلاعات اولیه در مورد رایز و شرایط استفاده از آن را به صورت تخصصی بررسی می کنیم.
رایزر فاضلاب چیست؟
در پاسخ به این سوال باید گفت وقتی قرار است لوله فاضلاب از عمق زیاد به سطح زمین آورده شود و این لوله به صورت عمودی قرار گیرد، به آن رایزر گفته می شود. در واقع رایزر فاضلاب اتصالی است که مستقیما از عمق زمین به سمت بالا می رود.
از لوله رایزر برای اهداف مختلفی همچون انتقال آب و فاضلاب تا چند طبقه استفاده می شود.
در سیستم های لوله کشی، رایزر ها معمولا به صورت عمودی از خط اصلی تغذیه یا خط فاضلاب به سطوح بالایی وصل می شوند و اجازه می دهند آب به سمت طبقات بالا تر سازه هدایت شود. علاوه بر این، می توان از رایزر در سیستم های اسپرینکلر برای اطمینان از رسیدن آب به تمام سطوح ساختمان در سیستم ضد حریق، استفاده کرد.
بزرگ ترین مزیت رایزر این است که برخلاف لوله کشی های معمولی به صورت عمودی اجرا می شود و می تواند گرفتگی و سایر مشکلات رایج سیستم های آب و فاضلاب را کاهش دهد.
در چه شرایطی باید از رایزر فاضلاب استفاده کرد؟
همان طور که گفته شد در صورت وجود شرایط خاص باید از رایزر فاضلاب استفاده کرد. این شرایط به شرح زیر هستند:
- هنگامی که فاضلاب عمومی بسیار عمیق است.
اولین موردی که شما را مجاب به نصب رایزر می کند، عمیق بودن فاضلاب عمومی است. این کار می تواند مالک ساختمان را از صرف هزینه های سنگین حفاری تا عمق بسیار زیاد و ایجاد اتصالات خاص، بی نیاز کند. علاوه بر این، اگر در آینده سیستم لوله کشی با مشکل مواجه شود، وجود یک رایزر می تواند هزینه های احتمالی را کاهش دهد.
- هنگامی که موانع زیرزمینی زیادی وجود داشته باشد.
در موارد بسیار نادر، در صورت وجود تاسیسات بیش از حد در زیرزمین نمی توان سیستم فاضلاب خانه را به راحتی نصب کرد. وجود مقدار بیش از حد خطوط تاسیسات زیرزمینی در مسیر مستقیم فاضلاب خانه یکی دیگر از دلایلی است که شما را مجبور به استفاده از رایزر فاضلاب می کند.
- هنگامی که سطح آب های زیرزمینی بالا باشد.
در برخی از شهر ها سطح آب های زیر زمینی بسیار بالا است. در این صورت، اغلب یک رایزر نصب می شود تا فاضلاب خانه در بالای سطح آب تمیز قرار بگیرد و درصد ورود آلودگی به آب های زیرزمینی کمتر شود. این کار احتمال بروز مشکلات دیگر همچون نشست یا خوردگی لوله در آینده را نیز کاهش می دهد.
برای ساخت رایزر فاضلاب معمولا از ماده ای به نام چدن استفاده می کنند که بسیار سنگین و مقاوم است. البته لوله های سفالی نیز بسیار مرسوم هستند.
در ادامه، انواع دیگر رایزر را با یکدیگر بررسی می کنیم.
رایزر فاضلاب فیکسچر چیست؟
رایزر فاضلاب فیکسچر وسیله ای در لوله کشی است که از آن برای مسیردهی خطوط تامین آب استفاده می شود. وسایلی همچون سینک ظرفشویی، توالت، وان حمام و دوش به شیب خاصی نیاز دارند. رایزر فیکسچر در یک زاویه مناسب به خط تغذیه متصل می شود و این شیب مناسب را برای این وسایل فراهم می کند. علاوه بر این، فیکسچر می تواند موجب کاهش صدای ناشی از کوبیده شدن آب به لوله ها شود.
این وسیله کاربردی می تواند از نشتی احتمالی اتصالات معیوب بین لوله ها جلوگیری کند؛ به همین دلیل در برخی موارد طبق قوانین نظام مهندسی استفاده از آن ها ضروری است. این مدل از رایزر ها در پروژه های بازسازی ساختمان ها نیز بسیار مفید هستند؛ زیرا به کمک آن ها می توان بدون جدا کردن لوله های موجود، تعمیرات را انجام داد و تغییرات مورد نیاز را اعمال کرد.
رایزر فاضلاب فیکسچر معمولا از مواد مختلفی همچون پلاستیک، برنج و مس ساخته می شود. این ابزار لوله کشی بسته به نوع و کاربرد خاص خود، اشکال و اندازه های مختلفی دارد. برخی از آن ها پیشرفته تر هستند و سوپاپ های چک داخلی یا دریچه های قطع کن کامل دارند. برخی دیگر نیز ارتفاع قابل تنظیم یا بخش های انعطاف پذیر دیگری دارند که به نصب آسان تر تجهیزات کمک می کند.
رایزر فاضلاب سینک چیست؟
رایزر فاضلاب سینک یکی دیگر از تجهیزات لوله کشی است که به طور خاص برای اتصال به سینک های ظرفشویی طراحی شده است. رایزر سینک یک لوله کوتاه و مستقیم است که خط تغذیه سینک را با زاویه خاصی به فیکسچر متصل می کند و زهکشی مناسبی را برای سینک فراهم می کند. مانند سایر رایزر ها، این قطعه نیز می تواند به کاهش صدای ناشی از کوبیده شدن و نشت آب کمک کند. در برخی از ساختمان ها بنا به نظر مهندس ناظر استفاده از این قطعه در آشپزخانه ضروری است.
رایزر فاضلاب سینک نیز معمولا از جنس پلاستیک، برنج یا مس ساخته می شوند و اشکال و اندازه های مختلفی دارد.
برخی از مدل های این نوع رایزر مانند فیکسچر، شیر های چک داخلی یا شیر های قطع کن کامل دارند. برخی دیگر نیز ارتفاع قابل تنظیم و بخش های انعطاف پذیر دیگری دارند. استفاده از رایزر سینک شما را از نصب ایمن و عمر طولانی تجهیزات لوله کشی مطمئن می کند.
جمع بندی
همان طور که گفته شد رایزر یک اتصال کاربردی در سیستم لوله کشی ساختمان است که از آن برای توزیع آب در سطوح یا طبقات مختلف یک سازه و انتقال فاضلاب ساختمان استفاده می شود. جنس اکثر رایزر ها پلاستیک، برنج و مس است؛ اما رایزر های قطور فاضلاب اغلب از چدن یا سفال ساخته می شوند. ارتفاع و قطر این لوله های منتقل کننده آب و فاضلاب براساس کاربرد و الزامات ساختمان، می تواند متفاوت باشد. در برخی موارد، رایزر ها ویژگی های خاصی همچون شیر های قطع کننده، شیر های کاهش فشار، ارتفاع قابل تنظیم و… دارند.
یک رایزر فاضلاب در صورت استفاده صحیح سال ها دوام می آورد. البته برای اطمینان از این موضوع، باید نوع مناسبی از آن را برای ساختمان خود انتخاب کنید.
خاطرتان باشد نصب اتصالات رایزر یک کار کاملا تخصصی است و حتما باید توسط یک لوله کش ماهر انجام شود.
