الکتروموتور

حفاظت موتور های الکتریکی

الکتروموتور ها یکی از تجهیزات الکتریکی پر کاربرد در صنعت هستند که در انواع و توان‌ های مختلف موجود می باشند. از این تجهیزات در بسیاری از صنایع بهره گرفته می شود. این موتور ها به شبکه برق متصل هستند و از این سیستم تغذیه می‌ شوند. به همین دلیل، حفاظت از موتور های الکتریکی در برابر مشکلات احتمالی که ممکن است در سیستم‌ های برق رخ دهد، از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. این حفاظت شامل اقدامات مختلفی برای جلوگیری از آسیب به موتور به دلیل اتصال کوتاه، اضافه ولتاژ، کاهش ولتاژ و سایر مشکلات می شود. در این مقاله، به بررسی روش‌ های حفاظتی برای موتور های الکتریکی، شامل حفاظت موتور تک فاز و موتور های القایی می‌ پردازیم.

تعریف درجه حفاظت (IP)

درجه حفاظت یا IP مخفف Ingress Protection است که نشان دهنده درجه حفاظت یک دستگاه در برابر نفوذ جامدات خارجی (مانند گرد و غبار) و مایعات (مانند آب) می باشد. این درجه‌ بندی به صورت دو رقمی (مثلاً IP65) نمایش داده می‌شود. رقم اول مربوط به حفاظت در برابر جامدات و رقم دوم مربوط به حفاظت در برابر مایعات است. انتخاب تجهیزاتی با درجه حفاظت IP مناسب، مخصوصاً در محیط‌ های صنعتی با رطوبت بالا یا گرد و غبار زیاد، برای حفاظت از موتور های الکتریکی بسیار حائز اهمیت می باشد. این موضوع به ویژه برای حفاظت موتور تک فاز در شرایط محیطی نا مساعد اهمیت پیدا می کند.

حفاظت موتور های الکتریکی در برابر خطرات

به صورت کلی می توان مواردی را که در آن ها نیاز به حفاظت از موتور تک فاز و سه فاز احساس می شود، در دسته های زیر تقسیم بندی کرد. با شناخت این موارد می توان حفاظت موتور های الکتریکی را به بهترین شکل ممکن اجرایی نمود. بر همین اساس شهر پمپ در ادامه به تشریح کامل هر یک از این موارد به منظور داشتن بهترین بازدهی اشاره کرده است.

  • حفاظت موتور در برابر اتصال کوتاه

اتصال کوتاه زمانی رخ می‌ دهد که دو هادی با یکدیگر اتصال پیدا کنند و مقاومت میان آن‌ ها به شدت کاهش یابد. این وضعیت می‌ تواند باعث افزایش چند برابری جریان نامی مدار شده و به موتور آسیب برساند. برای جلوگیری از این مشکل، استفاده از کلید های محافظتی ضروری است. به ویژه در مورد حفاظت موتور تک فاز ، انتخاب کلید های مناسب با ظرفیت جریان مناسب، از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار هستند.

  • حفاظت در برابر اضافه ولتاژ

اضافه ولتاژ ممکن است به دلایل مختلفی مانند انتخاب نادرست تجهیزات مدار یا خطا های دستگاهی رخ دهد. چنین وضعیتی می‌ تواند به الکتروموتور ها آسیب برساند و عملکرد آن‌ ها را مختل کند. از جمله راهکار های حفاظت در برابر اضافه ولتاژ، استفاده از مبدل های surge protection devices (SPD) می باشد.

  • سطح ولتاژ پایین یا بالا

موتور های الکتریکی باید در سطح ولتاژ نامی خود کار کنند. ولتاژ پایین‌ تر یا بالا تر می‌ تواند به موتور آسیب زده و کارایی آن ها را کاهش دهد. استفاده از تثبیت کننده های ولتاژ می تواند از این مشکل جلوگیری به عمل آورد.

  • قفل شدن روتور

قفل شدن روتور حالتی است که در آن روتور نمی‌ تواند به صورت آزادانه بچرخد. چنین وضعیتی باید به سرعت شناسایی و برطرف شود تا از آسیب به موتور جلوگیری گردد. استفاده از رله های حفاظتی با قابلیت تشخیص قفل روتور بسیار مفید می باشند.

  • شوک های ناشی از قطع و وصل برق

شوک‌ های الکتریکی ناشی از قطع و وصل ناگهانی برق امکان آسیب رساندن به موتور را دارند. حفاظت در برابر چنین شوک‌ هایی می‌ تواند با استفاده از تجهیزات حفاظتی مناسب مانند UPS انجام گردد.

  • افزایش ناگهانی جریان

افزایش ناگهانی جریان می‌تواند ناشی از بار های غیر عادی یا خطا های سیستمی باشد. استفاده از تجهیزات حفاظتی در این مورد نیز مفید بوده و با شناسایی این افزایش جریان، آن را کنترل می نماید.

  • جابجایی و عدم توالی فاز ها

عدم تعادل در فاز های برق می‌ تواند به موتور های سه فاز آسیب برساند. سیستم‌ های حفاظتی وظیفه دارند این عدم تعادل را شناسایی کرده و عملکرد موتور را متوقف کنند تا از آسیب بیشتر جلوگیری شود. در حفاظت موتور تک فاز ، این موضوع کمتر مطرح است.

حفاظت موتور های الکتریکی

روش های حفاظت موتور تک فاز و موتور القایی

یکی از بهترین روش‌ ها برای حفاظت از موتور های القایی و همچنین موتور های تک فاز، استفاده از رله‌ های حفاظتی است. رله موتور وظیفه دارد موتور را در مقابل خطا های داخلی و خارجی محافظت کند. این رله‌ ها می‌ توانند در صورت تشخیص هرگونه خطا، مانند افزایش ناگهانی جریان یا اضافه ولتاژ، به سرعت جریان را قطع کرده و از آسیب رسیدن به موتور جلوگیری کنند. انتخاب رله مناسب با توجه به نوع موتور (تک فاز یا سه فاز) و شرایط کارکرد آن بسیار مهم می باشد.

روش‌ های دیگر، شامل تعبیه فیوز ها و قطع‌ کن‌ های مدار بوده که می‌ توانند در شرایط غیر عادی به سرعت عمل کنند. همچنین استفاده از تجهیزات نظارتی پیشرفته به شناسایی مشکلات در مراحل اولیه کمک می کند. استفاده از این تجهیزات مناسب نه تنها می‌تواند موتور های الکتریکی را در برابر آسیب‌ های احتمالی محافظت کند، بلکه باعث افزایش کارایی و بهره‌ وری کلی سیستم‌ های صنعتی نیز می‌ شود. در واقع انتخاب و نصب صحیح این تجهیزات حفاظتی به همراه نظارت مستمر، راهکار مناسبی برای حفظ عملکرد بهینه و ایمن موتور های الکتریکی خواهد بود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *